Deride, ağızda ya da saçta görülen liken planus hastalığı, kaşıntı yapan ve kaşıdıkça lezyonların arttığı bir rahatsızlık olarak karşımıza çıkıyor. Kanamalı lezyonlar ile görülen liken planus, kanser açısından risk teşkil ediyor. Saçlı deride çıktığında ise kalıcı saç kayıplarına neden olabiliyor. Bu hastalıkta erken tanı, doğru tedavi planlaması ve düzenli takipler önem taşıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Asude Karapolat, liken planus ve tedavi yöntemi ile ilgili bilgi verdi.
Liken planus nedir?
Liken planus başlıca deri ve ağız, genital bölge mukozalarını etkileyen kaşıntılı enflamatuvar bir deri hastalığıdır. Hastalıktan tırnaklar ve saçlı deri de etkilenebilmektedir. Sebebi tam olarak bilinmese de immün sistem kökenli olabileceği düşünülmektedir. Hepatit C gibi enfeksiyonlarla birlikte olabilmektedir. Bazı ilaçlar, diş tedavileri hastalık oluşumunda önemli yer tutmaktadır.
Liken planus belirtiler nelerdir?
Deri lezyonları morumsu renkli, kaşıntılı, düzgün yüzeyli, 3-5mm çapında, deriden kabarık yassı kabarıklıklar şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bazen lezyonların üzerinde beyaz ince çizgilenmeler gözlenebilir. Lezyonlar vücudun birçok bölgesinde yer alabilmekle birlikte, özellikle el ve ayak bileklerinin iç yüzünde simetrik olarak yerleşim gösterir. Kişinin kaşıdığı bölgede yeni lezyon çıkması hastalığın bir diğer özelliğidir. Tırnakta incelmeler, kırılmalar, çentiklenmeler, şekil bozuklukları olabilmektedir. Ağız mukozasında beyaz ağsı görünüm en sık izlenen klinik tiptir. Yine kanamalı erozyonlarla seyreden formu da vardır ve kanser gelişimi için risk teşkil etmektedir. Saçta ise kalıcı saç kayıplarına neden olabilir.
Liken planus tanısı nasıl konulur?
Tanı klinik olarak ve lezyondan biyopsi alınarak histopatolojik inceleme yolu ile konur.
Liken planus tedavisi nasıldır?
Liken planus tedavisinde en sık kullanılan ajanlar kortizonlu kremlerdir. Yine ağız içinde yer alan lezyonlara kortizonlu bölgesel iğne tedavileri yapılabilmektedir. Topikal kalsinörin inhibitörleri bir diğer tedavi seçeneğidir. Şiddetli hastalıkta ise kortikosteroidli tabletler, ultraviyole tedavileri (fototerapi), A vitamini türevi kapsüller kullanılır. Siklosporin, metotreksat gibi immunsupresif tedaviler yanı sıra dapson da diğer tedavi seçeneğidir. Saçlı deri tutulumunda klorokin, hidroksiklorokin ile tedavide başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Cilt tutulumunda lezyonlar iyileşirken yerinde kahverengimsi lekeler bırakabilmektedir.
Liken planus hakkında sık sorulan sorular
Saçlı deride liken planus kıl foliküllerini otoimmün olarak etkileyen ve kalıcı saç kaybına yol açan tedavisi zor bir hastalıktır.
Ağızda liken planus yani oral liken planus retiküler, eritematöz (atrofik) ve eroziv-ülseratif büllöz olmak üzere klinik formlar karşımıza çıkar. En sık gözlenen ise retiküler yani ağsı olarak ifade edilen görünümde beyaz plaklardır. En sık yanak mukozasında, dil sırtında ve diş etinde görülür. Yine dudak mukozası da yerleşim bölgelerindendir. Erozif, büllöz ve atrofik formlarda yanma hissi daha sıktır ve şiddetli ağrıya neden olurlar. Lezyonlarda kanama gözlenebilir. Tat almada bozulma ve yemek yemede güçlük oluşabilir. Kanser gelişimi açısından dikkat edilmesi gereken bir formdur.
Liken planusun kesin çözümü yoktur. Kronik seyreden bir hastalıktır. Ataklarla seyreder. Takip gerektirir.
